Kalın Bağırsak Kanserinin Erken Tanısında Tarama Testlerinin Önemi Merhaba Sevgili Sağlıklı Köşesi Okurları, Ben Prof. Dr. Ayça Fatma Gültekin, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalında 2009 yılından beri çalışmaktayım. Sindirim sisteminin cerrahi hastalıkları ve özellikle de kalın bağırsağın ve makat bölgesinin iyi ve kötü (kanser) huylu hastalıkları ile ilgilenmekteyim. Bu köşede zaman zaman sizlere buluşup önce kalın bağırsak kanseri sonrasın da makat bölgesinin iyi huylu hastalıkları hakkında sizleri bilgilendirmeye çalışacağım. Özgeçmişimi merak eden okuyucular için https://drfaycagultekin.com/ozgecmis/linkini ziyaret etmelerini öneririm. Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de kalın bağırsak kanseri kadınlarda ve erkeklerde tüm yaş gruplarında 3. sıklıkta görülen kanser türüdür. Yine Sağlık Bakanlığı verilerine bakıldığında maalesef hastaların sadece 35’i çok erken evrede yakalanmaktadır. Kalın bağırsak kanserinde erken evre demek hastalığın sadece kalın bağırsak ile sınırlı olduğu karaciğer ve akciğer gibi kalın bağırsak dışındaki organlara yayılmadığı evrelerdir. Hastalar bu erken evrelerde yakalandıklarında tedaviden en fazla faydayı görüp 95 iyileşme oranına sahiptirler. İleri evrede, özellikle birden fazla organa kanserin yayılması durumunda, tedavi başarı oranları ne yazık ki 17’lere düşmektedir. Sindirim sisteminden kaynaklanan tüm kanserlerin aksine kalın bağırsak kanserini yapılacak düzenli taramalarla çok erken evrede hatta kansere dönüşmeden yakalamak mümkündür. Kalın bağırsak kanserine yakalanma riski yaşla birlikte artış göstermektedir, bu nedenle kalın bağırsak kanserinin erken tanısı için tarama testlerine başlangıç yaşı, ailesinde kalın bağırsak kanseri olmayan bireyler için 50 yaş olarak kabul edilir. Kırık yaşının altında kalın bağırsak kanseri tanısı almış birinci ve ikinci derece akrabası olan bireylerde ise tarama testlerine 20’li yaşlarda başlanması gerekmektedir. Kalın bağırsak kanseri taramasında kullanılan testler, fizik muayene, dışkıda gizli kan bakılması ve kolonoskopidir. Fizik Muayene:Kalın bağırsak kanseri için her yıl düzenli olarak karın muayenesi ve makattan muayene yapılması önerilir. Dışkıda Gizli Kan:Kalın bağırsak kanserinde gözle görülmeyecek miktarda olan kanama dışkıda gizli kan testi ile tespit edilebilir. Dışkıda gizli kan testi kalın bağırsak kanseri taramalarında kullanılan en pratik testtir ve her yıl yapılmalıdır. Ülkemizde, Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM) ve Aile Sağlığı Merkezlerinden(ASM)ücretsiz olarak temin edilebilen dışkı (gaitada) gizli kan kitiyle test, evde kişinin kendisi tarafından yapılabilir. Testin pozitif çıkması dışkıda kan olduğuna işaret eder bu durumda mutlaka kolonoskopiyapılması gerekir. Kolonoskopi:Kolonoskop ucunda kamera olup 1 cm’den daha az kalınlıkta hortum biçiminde özel bir cihazdır. Kolonoskopi ile kalın bağırsağın içine bakılabilmekte ve böylece kalın bağırsak kanseri direkt görüntülenebilmektedir. Ayrıca kolonoskopi yardımı ile kanserden biyopsi alınarak patolojik incelemesi de yapılabilmektedir. Kolonoskopide makattan başlayarak kalın bağırsağın ince bağırsak ile birleştiği yere kadar tüm kalın bağırsak değerlendirilir. Kalın bağırsağın 1/3’nün incelendiği kısmi incelemede daha kısa olan rektosigmoidoskop denilen cihaz kullanılır. Taramalarda eğer yıllık olarak bakılan dışkıda gizli kan testinde pozitiflik yoksa, 5 yılda 1 kez rektosigmoidoskopi, 10 yılda 1 kez kolonoskopi yapılması önerilir. Ancak yukarıda bahsettiğimiz gibi 1 ve 2. derece akrabasında genç yaşta kalın bağırsak kanseri olan bireylerde her yıl kolonoskopik inceleme yapılması önerilmektedir.             Dışkıda kan testi ulaşılması ve yapılması en kolay ve erken tanıda oldukça etkili bir testtir. Dışkıda gizli kan testi pozitif olduğu için tarafıma başvuran ve kolonoskopi yaptığım birçok hastamda kalın bağırsak kanseri öncüsü lezyonlar tespit edilerek yine kolonskopik olarak çıkartılıp kansere dönüşmeleri engellenmiştir. Ayrıca testi pozitif olup kolonoskopide kanser olduğu teşhis edilen hastalarımın da nerdeyse tamamı çok erken tanı aldıkları için başarılı bir şekilde tedavi edilmişlerdir. Ulaşılması bu kadar kolay olmasına rağmen dışkıda kan testi ile tarama ülkemizde 20-30 oranında gerçekleşmektedir. Özellikle 50 yaş üzerindeki okurlarımız lütfen dışkıda gizli kan testinizi yıllık olarak yaptırmayı ihmal etmeyiniz. Erken tanı ile sizin ve ailenizin yüzünü güldürmek elimizde. Erken tanı hayat kurtarır!  Bir sonraki yazımda kolonoskopi nasıl yapılıdığı ve kolonoskopide tespit edilen kanser öncüsü lezyon olan polipler konusunda sizleri bilgilendirmeye çalışacağım. Sağlıkla kalın.