Merhaba Sevgili Sağlıklı Köşesi Okurları, Ben Prof. Dr. Ayça Fatma Gültekin, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalında 2009 yılından beri çalışmaktayım. Kalın bağırsağın iyi ve kötü huylu hastalıkları ve makat bölgesinin hastalıkları konusunda uzmanlaşmış bir “Kolorektal Cerrahım”. Daha önceki yazılarımda sizleri kalın bağırsak kanseri ile ilgili pek çok konuda aydınlatmaya çalıştım. Bundan sonraki yazılarımda ise makat bölgesinin iyi huylu hastalıkları konusunda bilgilendirmeye çalışacağım.   Hemoroidler Nedir?   Halk arasında basur, mayasıl, makat memesi gibi adlarla bilinen hemoroidler, makatın etrafında bulunan vücudumuzda elimiz, ayağımız gibi normalde olması gereken, kan damarları ve bağ dokudan oluşmuş yastıkçık biçiminde yapılardır. Bu yastıkçık biçimindeki hemoroidlerin görevi özellikle öksürme, aksırma gibi karın içi basıncın arttığı durumlarda dışkı kaçırmayı engellemek ve zengin damar yapısı ile birlikte üzerindeki cildin duyusal açıdan hassas olmasının da katkısı ile katı-sıvı dışkı ve gaz ayrımının yapılabilmesini sağlamaktır. Hemoroidler makattaki yerleşimlerine göre dış ve iç hemoroidler olarak sınıflandırılırlar. Dış hemoroidler makatın dışına doğru yerleşim gösterir, üzeri normal makat derisi ile kaplıdır. Hemoroidler şişip, hemoroidal hastalık geliştiğinde çok ağrılı bir hale gelirler. İç hemoroidler ise makatın içine doğru yerleşim gösterirler ve üzerleri kalın bağırsağın içini döşeyen, ağrı duyusu olmayan doku ile kaplıdır. İç hemoroidler şişip hemoroidal hastalık geliştiğinde makatın dışına doğru sarkma meydana gelir ve bu sarkmanın derecesine göre iç hemoroidler 4 derecede değerlendirilir ve buna göre tedavi verilir.   Evre I : Makattan dışarı sarkmazlar sadece kolonoskopi sırasında makatın içinde normalden daha dolgun olarak izlenirler   Evre II : Dışkılama sırasında makattan dışarı doğru sarkarlar ancak kendiliğinden içeri girerler   Evre III : Dışkılama sırasında makattan dışarı doğru sarkarlar ancak kendiliğinden içeri girmezler ancak elle itilerek içeri girmeleri sağlanabilir   Evre IV : Makatın dışına sarkama dışkılamadan bağımsız olarak süreklidir ve içeri gönderilemez. Dış hemoroidlerde de ileri derecede dolgunluk mevcuttur. Özellikle akut tromboze hemoroid dediğimiz kan pıhtısı ile tıkanıp iyice şişen hemoroidler ve kalın bağırsakta sarkma ile birlikte olan hemoroidler de Evre IV olarak değerlendirilirler.   Hemoroidler Nasıl Hemoroidal Hastalığa  Dönüşür?   Özellikle sert kıvamlı, zorlu ve ıkınarak dışkılama sonrasında hemoroidlerde şişme ve dolgunlaşma meydana gelir ve her dışkılamanın bu şekilde olması yani kronik kabızlık olması hemoroidal hastalığın daha da şiddetlenmesine neden olur. Bunun dışında zorlu dışkılama olmaksızın tuvalette dışkılama pozisyonunda uzun süre oturulması bile hemoroidal hastalığın gelişmesine neden olur. Bazen şiddetli ishaller sonrasında da hemoroidal hastalığın geliştiğini görmekteyiz. Bunun dışında uzun süre sabit bir pozisyonda ayakta durmak, ağır yük kaldırılarak yapılan işler, şişmanlık, gebelik-emzirme, makattan ilişkiye girmek veya makattan yabancı cisim sokulması sonucunda da hemoroidal hastalık meydana gelebilmektedir.   Hemoroidal Hastalığın Belirtileri Nelerdir?   En sık rastlanan belirti dışkılama ile birlikte ağrısız taze kırmızı renkli kanamadır. Bu kanama damlar tarzda, dışkı üzerine bulaşık veya sadece tuvalet kağıdını kirletecek kadar olabilir. Makatta ele gelen şişlik (meme) hastaların ikinci sıklıkta tarifledikleri yakınma olup beraberinde kaşıntı, yanma hissi ve ıslaklık şikayetleri olabilir. Ancak ileri evre hemoroidlerde hastalarda dışkılama ile şiddetli ağrı ve tamamen dışarı sarkan ve iyice şişen hemoroidlerden dolayı makatın üstüne oturamama şikayetleri olabilmektedir.   Hemoroidial Hastalık Gelişimini  Engellemek Mümkün mü?   Hemoroide neden olan durumların başında kronik kabızlık ile birlikte sert katı kıvamlı dışkılama vardır. Kabızlığın giderilmesi için bol su içilmesi (günde 2 litre), posalı gıdalar (tahıl, sebze ve meyve) tüketilmesi ve fiziksel aktivitede bulunulması gerekir. Fiziksel aktivite için günlük standart olarak yaptığınız fiziksel aktivitenin dışında ekstra hareket etmeniz önerilir. Bunun için günde 30 dakika yapacağınız tempolu yürüyüş veya haftanın 3 günü sizi terletecek kadar tempolu 60-90 dakikalık egzersiz yapmanız oldukça etkili olacaktır. Aşırı kilolu olan bireylerin kilo vermesi yine hemoroidal hastalık gelişim riskini azaltacaktır. Ve en önemlisi doğru tuvalet alışkanlıkları kazanmak, tuvalette uzun süre oturmamak ve doğru dışkılama teknikleri ile dışkılamanın gerçekleştirilmesi hemoroidal hastalık riskini azaltmada oldukça önemlidir.   Ele Gelen Meme mi? Dışkıda Kan mı?  Ne Zaman Doktora Gitmeliyim?   Her iki durumda doktora başvurmanızı gerektirir. Kanama ve ele gelen meme hemroidal hastalıkta en sık rastladığımız şikayetler olmakla birlikte kanama alarm verici bir durumdur. Dışkıda kan görülmesi ve bunun tekrar etmesi en masum hali ile hemoroidal hastalık lehine bir bulgu olabilirken altta yatan kalın bağırsak-rektum kanserinin de belirtisi olabilmektedir. Bu nedenle özellikle de ailenizde kalın bağırsak kanseri varsa, dışkılama alışkanlıklarınızda değişiklikler olduysa ve kilo kaybınız varsa mutlaka bir doktora başvurmanız gerekir. Bu konuda uzmanlaşmış bir kolorektal cerrah makattan kan gelmesi durumunu size ait özellikleri (yaş, şikayetlerin süresi ve aile hikayesi) göz önünde bulundurarak en doğru şekilde tetkik edecek ve tedavinizi düzenleyecek kişidir. Hemoroidal Hastalık üzerinde durduğum yazımın birinci bölümünde hemoroid nedir, tipleri nelerdir, nasıl hemoroidal hastalık gelişir, gelişimini engellemek mümkün mü ve ne zaman doktora gidilir sorularını yanıtlamaya çalıştım. Yazımın ikinci bölümünde ise hemoroidal hastalık tanısı ve tedavisi konusunda sizleri aydınlatmaya çalışacağım. Sağlıkla kalın.